Kreis Borken/Vreden. Rechtlijnige, technisch opgebouwde rivieren en stuwdammen (bouwconstructies van beton of staal die dwars op de stroomrichting zijn geplaatst en die de diepte-erosie verminderen) worden tegenwoordig grotendeels beschouwd als relieken uit een eerdere tijd van “rivierregulering”. Wat in de jaren ’60 en ’70 de stand der techniek was in het kader van landinrichting, waterbouw en hoogwaterbescherming, heeft zich in de tussentijd verder ontwikkeld. De ontwikkeling en afronding van landbouwgronden voor voedselproductie, in combinatie met de eisen van hoogwaterbescherming in zowel rurale als stedelijke gebieden, stonden destijds centraal in deze maatregelen. Naast deze nog steeds belangrijke doelen draait het sinds de aanname van de Europese Waterkaderrichtlijn (WRRL) in 2000 om een nieuwe, integrale benadering van grondwater en oppervlaktewater. Er moet zowel rekening worden gehouden met de belangen van water-, natuur-, hoogwater- en klimaatbescherming. Samengevat vraagt de WRRL voor alle wateren om een “goede” toestand. Dit betekent: water in voldoende hoeveelheden en van de juiste kwaliteit, evenals goede omstandigheden voor alle planten en dieren die daar leven.
In de Kreis Borken zijn er, op basis van een uitvoeringsplan dat is afgestemd tussen de Kreisverwaltung, de gemeenten en de water- en bodenverenigingen, tal van maatregelen voor stromend water om deze doelen te bereiken – nu ook in de Berkel op het grondgebied van de stad Vreden. Er moet zoveel mogelijk stromend water in een goede biologische, chemische en natuurvriendelijke staat worden gebracht. Bovendien moeten vissen en waterorganismen weer onbelemmerd de rivieren kunnen “doorkruisen” naar paaigronden en voedselhabitats.
De huidige grote maatregel aan de Berkel in het gedeelte tussen het stadscentrum van Vreden en de landsgrens is nu door de Kreis Borken, samen met de projectpartners van de plaatselijke water- en bodenvereniging, de betrokken gemeente, de Bezirksregierung Münster, de voor planning en bouwleiding verantwoordelijke WLV – Wasser und Boden GmbH Münster en het uitvoerende bedrijf W+F Landschaftsbau uit Ahaus-Graes, gepresenteerd tijdens een werkbezoek. Deelnemers waren onder anderen Landrat Dr. Kai Zwicker, de burgemeester van Vreden Dr. Tom Tenostendarp, Ferdinand Sahlmer als voorzitter van de water- en bodenvereniging Ondergrondse Berkelgebied en verenigingstechnicus Hindrik Stegemann, evenals vertegenwoordigers van de betrokken autoriteiten en instellingen.
Concreet betreft de bouwwerkzaamheden een traject van ongeveer negen kilometer van de Berkel. Daar verhinderden tot nu toe zes stuwdammen en -drempels de ecologische doorstroming van de rivier en “splitsten” de Berkel in afzonderlijke secties met “stauhaltungscharakter”. Deze constructies worden momenteel stapsgewijs verwijderd. In hun plaats ontstaan langgerekte, ruwe geulen van natuursteen en diepere plekken waar vissen en andere waterorganismen kunnen passeren. Ingebouwde dood houtstammen en wortelstronken zorgen voor een natuurvriendelijke inrichting en als schuilplaatsen voor vissen, evenals nieuwe grindbanken voor vissen die in dergelijke habitats paaien. De eerder doorgaans langzaam stromende Berkel zal in deze gedeelten dus weer levendig zijn en bovendien een gevarieerde stroming en diepte vertonen. In tijden van laag water garandeert een speciale watergeul in de bodem van de rivier dat de doorgang veilig blijft. De trajecten worden verder verfraaid met kleine boomplantages in de oeverhellingen, die in de toekomst ook schaduwfuncties en habitats voor de vogels aan het water zullen bieden. Van deze maatregelen wordt een zogenaamde “straleneffect” verwacht op andere riviergebieden, zodat ook daar weer de typische flora en fauna voor wateren kan ontstaan.
Daarnaast profiteren deze Berkel-gedeelten ook de mensen, vooral bij het ervaren van de natuur aan en in het water. Het populaire kanosteig van Vreden naar het Nederlandse Rekken blijft toegankelijk. Het is nu zelfs gevarieerder en ecologisch aanzienlijk verbeterd.
De vergunning voor het totale project werd in het voorjaar van 2023 verleend door de Bezirksregierung Münster. Vijf maanden later begonnen de werkzaamheden. Vanwege de zware regenval, vooral rond de jaarwisseling, moesten ze echter tijdelijk worden onderbroken. Inmiddels zijn twee van de zes dwarsconstructies al afgebroken. Momenteel zijn er werkzaamheden aan de derde, nabij Ellewick gelegen stuwdam. De kosten voor de gehele maatregel bedragen 600.000 euro. De financiering gebeurt voor 80 procent door WRRL-middelen. De Kreis Borken en de stad Vreden dragen elk 10 procent bi