Nederland wacht vrijwel zeker een nieuwe milieucrisis. In 2027 moeten we voldoen aan de Kaderrichtlijn Water die voorschrijft dat al het water in Europa tegen die tijd schoon en gezond is. Letterlijk al het water: oppervlaktewater, grondwater én vanzelfsprekend drinkwater. “Dat gaan we niet halen”, zegt Jan Peter van der Hoek, hoogleraar drinkwatertechniek aan de TU Delft en directeur Innovatie van het Amsterdamse drinkwaterbedrijf Waternet. “Er is nog heel wat werk aan de winkel en daar moeten we met z’n allen een steentje aan bijdragen.”
Maar liefst 98 procent van het oppervlaktewater (rivieren, kanalen, beekjes, meertjes, vijvers en zee) bevat één of meer voor de mens schadelijke stoffen. Dat blijkt uit een onderzoek dat adviesbureau Royal HaskoningDHV instelde namens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Uiteindelijk komen die schadelijke stoffen ook in ons drinkwater terecht. De verontreiniging van het oppervlaktewater komt op vele manieren tot stand. In alle gevallen zijn wij mensen er verantwoordelijk voor. De industrie speelt een belangrijke rol, de agrarische sector, maar ook de burger. En waar het ons allen betreft, gaat er een aloud spreekwoord op: verbeter de wereld, begin bij jezelf.
BrandwondenWat je zelf kunt doen? Natuurlijk zuinig zijn met water. Maar ook bewust met je riolering omgaan. Dus geen medicijnen, vetten, verfresten en andere chemicaliën (bijvoorbeeld wasbenzine, terpentine) door het toilet of de gootsteen spoelen. “En geen chemische ontstoppingsmiddelen gebruiken bij een rioolverstopping”, zegt Stijn Verdonschot van de gelijknamige rioolservice die namens Rioolprobleem Kwijt actief is in Noord-Brabant. “Al die producten werken niet en uiteindelijk worden wij dan toch ingeschakeld om de verstopping op te lossen. Wij lopen niet zelden brandwonden op doordat deze middelen in de afvoer zijn gegoten. Waarom ze niet werken? Omdat er altijd veel water voor een verstopping zit. Daar komt dat bijtende middel in terecht en dan wordt het te zeer verdund om de beloofde vetoplossende werking te kunnen hebben.”
Gevaren van duo ontstopper“Het is nog erger dan alleen dat die chemische producten niet werken”, schampert Leon Bonkestoter van het Zuid-Hollandse Regioriool. “Een duo ontstopper bijvoorbeeld hardt heel snel uit en dan wordt het als een grote klomp beton in de afvoer. Daar komen wij met onze professionele ontstoppingsveren ook niet doorheen en dan moet er vaak gebroken of gegraven worden. Eigenlijk verergert dat spul de verstopping alleen maar. En als het nog niet is uitgehard, dan krijgen wij het op onze handen of in ons gezicht. Je kunt je voorstellen, dat is niet bepaald prettig. Deze chemische middelen zijn bovendien giftig en komen via het riool uiteindelijk wel in het milieu terecht.”
40.000 lijntjes cocaïneRestanten van medicijnen en drugsproductie komen de rioolspecialisten niet tegen. “Misschien herkennen we ze niet”, zegt Verdonschot. “Want je hoort wel vaak dat het riool hoge concentraties van die restanten bevat.” Wat heet: het onderzoeksinstituut KWR Water Recycle Institute vond in een week tijd in twee rioolwaterzuiveringsinstallaties in Rotterdam sporen die duiden op het gebruik van 40.000 lijntjes coke, 25.000 doses speed en 2.400 doses crystal meth. “Zo werkt het met drugs, maar ook met medicijnen”, zegt Van der Hoek. “De afbraakstoffen komen via urine en ontlasting in het riool terecht.”
Chemicaliën in ons drinkwaterBijkomend probleem is dat rioolwaterzuiveringsinstallaties er niet op zijn gebouwd om al deze resten uit het water te filteren. “En dus komt het in het oppervlaktewater terecht”, knikt Van der Hoek. “Drinkwaterfabrieken weten ook niet alle chemicaliën uit het water te filteren, waardoor we het uiteindelijk gewoon weer drinken. Wat we eraan kunnen doen? We moeten de bron beschermen: in dit geval het riool. Wat niet in het afvalwater zit, hoef je er ook niet uit te halen. We moeten de riolering dus alleen gebruiken waar deze voor bedoeld is: water uit toiletten, badkamers en de gootsteen. Niet meer en niet minder. Dat is al een goede stap in de richting van het doel: het halen van de Kaderrichtlijn Water in 2027.”