Op initiatief van het Nationaal Onderduikmuseum worden twaalf ontmoetingen met de titel ‘Zonder grenzen’ in samenwerking met de Koppelkerk in Bredevoort georganiseerd. Op donderdag 2 december vindt het laatste gesprek van 2021 plaats met Jan Wikkerink over zijn boek ‘Dale 39’, waarin hij de onderduik bij zijn grootouders Wiggers beschrijft. De avond is zowel live als online via livestream te volgen.
Hendrik en Leida Wiggers ontvingen op 11 oktober 2012 postuum de hoogste Israëlische onderscheiding Yad Vashem. “Hij die een mens redt, redt de mensheid.” Op 13 april 2016 werd een Stolperstein gelegd bij de boerderij van Wiggers in Dale (Aalten) en dat is uitzonderlijk en veelzeggend omdat een Stolperstein gelegd wordt bij de adressen waar joodse medeburgers zijn weggevoerd. Hoewel geen onderduikers werden gevonden werd Hendrik opgepakt en weggevoerd. Hij kwam niet terug. Wat waren de drijfveren voor deze hulp, welke impact heeft deze geschiedenis gehad op de familie?
Onderduiken in de Achterhoek
In Aalten en de gemeenten rondom waren in de oorlog duizenden mensen van elders ondergedoken. Zij werden geholpen door het gros van de dorpsgenoten. Door een burgemeester, door dominees, door verzetsstrijders zoals de zussen Jolink in Varsseveld, door Heleen en Piet Kuipers in Winterswijk. Maar vooral ook door gewone burgers die het verschil maakten. Hendrik Wiggers woonde samen met zijn vrouw Leida in de Wolboom bij Aalten. Op de boerderij was het een komen en gaan van onderduikers: van neergeschoten piloten, een joodse familie tot een burgemeester.
“Verberg de verdrevenen”
“Schaf raad, neem een beslissing. Verberg de verdrevenen. Verraad geen vluchteling.” Deze woorden uit Jesaja 16:3 zal Hendrik Wiggers hebben gehoord in de kerk. In de oorlog werd hiermee vanaf de kansel een rechtstreeks appel gedaan op de kerkgangers. “Als een vreemde bij u aanklopt, weiger hem niet, help hem of haar die het minder getroffen heeft dan u.” In de oorlog was verzet plegen tegen het nazidom en het verbergen van onderduikers levensgevaarlijk. Kinderen kregen het pistool op de borst: “Zeg me waar de onderduikers zitten anders schiet ik je ouders dood.” Ieder hield zijn mond, ook kinderen werd horen, zien en zwijgen ingepeperd. Het verzet in de Achterhoek was groot. Op 19 april 1944 werd de boerderij van de familie Wiggers overvallen door de Duitse Sicherheitsdienst (SD) en compleet overhoopgehaald. Heel vernuftig had grootvader in de schuur een schuilplaats gemaakt voor de joodse familie Meijler. Zij bleven daar veilig de rest van de oorlog, maar er was armoede later zegt Leida bescheiden: “maar ze hebben geen hongergeleden”.
Boek
Kleinzoon Jan Wikkerink nam vorig jaar het besluit dat dit familieverhaal en vooral ook grootvaders nagedachtenis breder verteld moest worden. Met hulp van velen spoorde hij nieuwe waardevolle feiten op. Hij schrijft indringend over het dagelijks leven, verraad en de razzia van april 1944. Hoe man en vader Hendrik de legertruck wordt ingeschopt, is het laatste dat zij van hem zien. Ook medestrijders worden die dag weggevoerd en keren nooit terug. “De familie van Heleen Kuipers heeft lange tijd in onzekerheid gezeten, net als bij mijn opa Hendrik Wiggers, en van beiden staan de rouwadvertenties naast elkaar in de kranten van begin juli 1945”, aldus Jan Wikkerink.
Locatie: Koppelkerk, Koppelstraat 35, Bredevoort
Datum: donderdag 2 december 2021
Aanvang: 20.00 uur (zaal open: 19.30 uur)
Entree: € 12,50 zaalticket / € 10,- livestream (excl. ticketkosten)
Aanmelden: www.koppelkerk.nl
Foto:
Stolperstein – Wiggers