Alhoewel de bouwproductie sinds 2009 met 15% is afgenomen, is dit historisch gezien een beperkte krimp. In de jaren zeventig halveerde de bouwproductie bijna. ING Economisch Bureau verwacht voor 2013 nog een lichte krimp van -1%. De blijvend verlaagde overdrachtsbelasting en de verhoging van de BTW verzwakken de concurrentiepositie van nieuwbouwwoningen verder. Het ondernemersvertrouwen onder aannemers is dan ook tot het laagste niveau gedaald sinds 1985 en het aantal faillissementen is gestegen tot recordhoogte. Naar verwachting worden er in 2013 nog maar 50.000 woningen gebouwd.
In historisch perspectief is huidige krimp relatief beperkt
Sinds het begin van de krimp van de bouwproductie in 2009 is er circa 15% van de totale bouwproductie afgegaan. In vergelijking met de periode 1970-1982 is deze huidige krimp echter nog zeer bescheiden. Tijdens de wederopbouw werd tot circa 1970 veel geïnvesteerd in nieuwe infrastructuur en woningen en toen deze weer voldoende was aangevuld daalde de vraag naar bouwwerkzaamheden. De bouwproductie halveerde hierdoor toen bijna. Ook het aantal gebouwde woningen nam flink af van een top van meer dan 150.000 in 1973 tot 98.000 in 1985.
Krimp bouwproductie in 2012 en 2013
De bouwsector blijft nu gebukt gaan onder een afnemende vraag. Door de recessie staan bedrijfsinvesteringen op een laag pitje, gemeenten en provincies bezuinigen op hun uitgaven voor infrastructuur en de vastgelopen woningmarkt zorgt voor minder verkopen van nieuwbouwwoningen. Op kwartaalbasis daalt de productie al sinds het tweede kwartaal 2011 en ook dit jaar zet deze krimp zich verder voort. Voor heel 2012 verwachten we een afname van bijna -/- 6% van de bouwproductie en ook voor 2013 nog een lichte krimp (-/-1%).
Ondernemersvertrouwen op dieptepunt
De vraaguitval zorgt ervoor dat in mei 2012 meer dan de helft van de bouwbedrijven hun manschappen niet aan het werk kon houden door te weinig opdrachten. Bouwondernemers zijn momenteel dan ook zeer pessimistisch. De vertrouwensindex van bouwbedrijven staat met een waarde van -/-40 op het laagste punt sinds het begin van de meting in 1985. Weinig bouwactiviteit zorgt er voor dat de liquide middelen bij bouwbedrijven opraken waardoor het aantal faillissementen toeneemt. Zo gingen er in mei 2012 126 bouwbedrijven bankroet. Dit is bijna een verdubbeling ten opzichte van dezelfde maand in 2011.
Verhoging BTW en blijvende verlaging overdrachtsbelasting nadelig voor nieuwbouw
Ook het Lenteakkoord raakt de nieuwbouw. De blijvende verlaging van de overdrachtsbelasting (bij verkoop bestaande woningen) en de verhoging van de BTW naar 21% (die op nieuwbouwwoningen wordt geheven) maken nieuwbouwwoningen relatief duurder. Nieuwbouwwoningen worden hierdoor 2% duurder terwijl concurrerende bestaande woningen juist 4% blijvend goedkoper zijn. De concurrentiepositie verslechtert hierdoor dus. Het aantal afgebouwde nieuwbouwwoningen zal in 2012 dalen tot circa 53.000 en in 2013 verder afnemen tot 50.000. Jaarlijks worden er daarbij circa 15.000 woningen gesloopt. De netto uitbreiding van de woningvoorraad is met 35.000 woningen in 2013 hiermee dan veel te laag om de gemiddeld verwachte huishoudensgroei van 55.000 per jaar te voorzien van een woning.
“De huidige slechte marktomstandigheden houden de komende maanden nog aan. Toch mag de aandacht voor betere tijden niet verslappen”, aldus ING sectormanager Bouw Jan van der Doelen, “Er wordt momenteel een zekere schaarste gecreëerd en ook gaat de huidige latente vraag acuut worden op het moment dat het vertrouwen herstelt. Een kleinere sector moet zich hierop terdege voorbereiden.”